کنترل حواس پرتی
حواس پرتی و راهکارهای جلوگیری از آن
منشأ حواس پرتی :
برای اینکه بتوانید با حواس پرتی برخورد کنید، لازم است که منشأ حواس پرتی تان را بدانید. عوامل حواس پرتی، یا ذهنی و درونی است یا بیرونی و محیطی. حواس پرتی درونی و ذهنی، فکرهایی است از قبیل: درد، رنج، غم و غصه، نگرانی، گرسنگی و تشنگی، که مانعی بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمرکز می گذارد. حواس پرتی بیرونی و محیطی، آن چیزهایی است که به محیط پیرامون فرد مرتبط است، و یا تحریکات غیر عادی مانند نور شدید و نور ضعیف، صداهای ناهنجار، رادیو و تلویزیون، سرما و گرما و نظایر آنهاست که از سوی حواس مختلف انسان ایجاد می شود.
چگونه حواسمان را جمع کنیم؟ رها شدن از حواس پرتی و تمرکز کردن در افراد مختلف، متفاوت است و به مورد های مختلفی از جمله حالت درونی، تجربه ها، مکان و موقعیت آنها بستگی دارد. یکی از مهم ترین مسائل در این زمینه، آن است که ببینیم منشأ حواس پرتی، درونی است یا بیرونی. برطرف شدن حواس پرتی بیرونی، آسان تر از حواس پرتی درونی است. برای داشتن تمرکز بیشتر لازم است به نکاتی که در ذیل می آید توجه کنید:
آمادگی برای شروع مطالعه: ابتدا باید خود را از جهت های گوناگون آماده کنید؛ زیرا آمادگی بالا، مقدمه ای برای علاقه مندی به مطالعه، ایجاد تمرکز و یادگیری بهتر است. منظور از آمادگی، پیدا کردن تمام شرایطی است که شخصی را قادر می سازد تا با اطمینان و اعتماد به نفس، به تجربه خاصی بپردازد. از جمله این آمادگی ها می توان به آمادگی بدنی، ذهنی و روانی و ... اشاره کرد. برای از بین بردن عوامل بیرونی، که باعث حواس پرتی شما می شود، به نکات زیر توجه کنید: زمان و مکان مناسب مطالعه یکی از راه های برقراری تمرکز حواس است زیرا مطالعه در آن ساعتی انجام می شود که برای فرد مناسب تر است. تعیین مناسب ترین زمان برای مطالعه، به خود فرد بستگی دارد. برخی از افراد عادت دارند که مطالعه خود را در نیمه شب و در سکوت و آرامش شب انجام دهند، و برخی دیگر، عادت دارند که شب زود بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند و به مطالعه بپردازند. با این توصیف، تعیین زمان و مقدار مطالعه، باعث آگاهی از تمام زمینه های مطالعه، برقراری تمرکز، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می شود. همیشه سعی کنید که در یک مکان مشخص درس بخوانید. یک محیط آشنا در حین مطالعه، موجب انصراف کمتر از مطالعه و تمرکز بیشتر حواس می شود؛ زیرا لوازم آن جا هر روز پیش چشم شماست و توجهتان را کمتر به خود جلب می کند؛ بنابراین، ثابت بودن مکان مطالعه و مشخص بودن آن، به علت دسترسی به آن مکان و فراهم بودن وسایل مورد نیاز، از قبیل کتب درسی، دفاتر، کتاب لغت، خط کش، قلم و نظایر آن برای مطالعه، موجب تمرکز حواس بیشتر و آمادگی ذهنی هنگام مطالعه می شود.
به مطالعه علاقه مند شوید:
مطالعه ثمربخش از دو عامل متأثر است: علاقه نسبت به مطالب خواندنی، و کاربرد ماهرانه فنون مطالعه نسبت به مطلب خواندنی. علاقه به مطالعه باعث مطالعه بیشتر شخص می شود. و مطالعه بیشتر به بهتر شدن فنون مطالعه منجر می شود، و کاربرد فنون بهتر مطالعه، آن را آسان تر، سریع تر و لذت بخش تر می سازد؛ در نتیجه، علاقه خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد؛ پس تا زمانی که فرد علاقه ای به انجام کاری نداشته باشد، نمی تواند آن را به نحو احسن انجام دهد. وقتی فرد به موضوعی علاقه مند باشد، خود به خود بر آن تمرکز می کند، بیشتر دقت می کند و به راحتی مطالب را به حافظه می سپارد.
هدف داشته باشید:
بعد از علاقه نسبت به مطالب خواندنی گام بعدی، تعیین هدف مطالعه است. هدف ارزشمند، فرد را به خواستن وادار می کند و انگیزه و نیروی لازم را برای فعالیت در او به وجود می آورد و سبب پیدایش تمرکز در وی می شود. به همین دلیل، هر فرد باید هدفی از مطالعه داشته باشد. برای انجام این کار در ابتدا و قبل از هر چیز، برای تمام فعالیت های درسی و غیردرسی خود برنامه ریزی کنید و برای انجام هر کاری، زمان خاص و مناسب آن را مشخص نمایید. سعی کنید که طبق همان برنامه تنظیم شده، به انجام دادن همان فعالیت مشخص (حضور در کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و ...) بپردازید؛ حتی زمان مشخصی را در طول روز، برای فکرکردن درباره موضوعات مختلف و تخیلات و افکار مزاحم اختصاص دهید. انجام این کار حداقل دو فایده مهم دارد: الف) نظم در تمام فعالیت ها، اندیشه ها و افکارتان راه پیدا می کند که بسیار ارزشمند است. ب) اگر افکار مزاحم در غیر زمان معین به سراغتان آمد و باعث حواس پرتی شما شد، می توانید به خود وعده بدهید که زمان اندیشیدن درباره این موضوع فلان زمان خاص است. تأکید می کنیم که برای انجام هر کار و فعالیتی وقت مشخصی را معین کنید و در آن وقت به هیچ امری غیر از آن کار نپردازید.
آداب مطالعه را رعایت کنید:
یکی از کارهایی که به تمرکز حواس کمک می کند این است که شما، اصول و قوانین لازم برای یک مطالعه سودمند را بشناسید و آن را به دقت رعایت کنید. لازم است که میز یا مکانی که در آن مطالعه می کنید را همیشه مرتب کنید و همواره برای مطالعه، کاغذ و قلمی همراه خود داشته باشید و نت برداری کنید یا خلاصه ای از مطالب را یادداشت کنید. ضمنا کارها و فعالیت های غیردرسی، باعث عدم تمرکز شما می شود، آنها را به حداقل ممکن برسانید و سپس مطالعه را شروع کنید.
امان از تلفن و موبایل!
یکی از مزاحم های مطالعه و عوامل اصلی حواس پرتی داوطلبان، تلفن است. یک تلفن، حتی اگر مکالمه ای کوتاه با آن انجام شود، ممکن است باعث شود تا فکر شما به موضوع یا موضوعاتی خاص منحرف شود و دیگر نتوانید به مطالعه ادامه دهید؛ اما در حال حاضر که استفاده از نرم افزارهای ارتباط جمعی، مخصوصا تلگرام و ... در بین تعداد بسیاری از داوطلبان رواج دارد، عوامل حواس پرتی نیز در مقایسه با گذشته، بیشتر شده است. به همین دلیل و برای اینکه مطالعه خوب و ثمربخشی داشته باشید استفاده از موبایل را به حداقل ممکن برسانید.
افکار مزاحم را به بعد موکول کنید:
اگر افکار مزاحم، شما را هنگام مطالعه راحت نمی گذارند، نگرانی خود را برای مدت معینی به تأخیر اندازید. وقتی موضوعی، ذهن شما را مشغول کرده است آن را بنویسید این کمک شایانی به شما خواهد کرد؛ مثلا به خود بگویید که امشب به آن فکر خواهم کرد و بعد سعی کنید دوباره به سراغ مطالعه بروید. توجه داشته باشید که در همان وقت مقرر به سراغ این موضوع، بروید و روی آن تمرکز کنید؛ سپس افکار خود را مشاهده کنید. شما اینگونه تصور کنید که آنها از گوش شما بیرون می آیند و از ذهن شما خارج می شوند. انجام این کار باعث می شود تا در دفعات بعد که این موضوع به سراغ شما آمد، دیگر به آن اهمیت نداده یا خود به خود، پرداختن به آن را به موقع خاص خود واگذار کنید.
بنویسید:
وقتی فکر یا افکار مزاحمی، ذهن شما را درگیر می کند، سعی کنید که با نوشتن آنها بر این افکار غلبه کنید. بله، افکار مزاحم خود را بنویسید و در زمان مناسبی که برای رسیدگی به آنها در نظر گرفته اید به این افکار بپردازید و به دنبال یک راه حل مناسب برای عدم بروز آنها باشید؛ چرا که آن موضوع خاص علت عدم تمرکز شماست؛ پس برای مقابله با آن باید ابتدا علت و عامل اصلی این حواس پرتی را شناسایی کنید و به دنبال حذف یا کمرنگ کردن آن دلیل باشید.
به مسائل زیر توجه کنید: برای یک مطالعه بهتر و تمرکز بیشتر حتما اگر مشکلات شخصی، اجتماعی، خانوادگی و ... باعث عدم تمرکز حواستان می شود باید بدانید که زندگی فردی هیچ کس، خالی از مشکل نیست و ذهن هیچ فردی نیز خالی
محض نیست؛ از طرف دیگر، با صرف فکر و مشغولیت ذهنی درباره چنین مشکلاتی، هیچ دردی دوا نخواهد شد؛ پس به خود تلقین کنید و هنگام درس یا مطالعه، ذهن خود را از آن مسائل رها کنید.
اگر به صورت مکرر دچار حواس پرتی می شوید، در صورت امکان به همراه یکی از دوستان خود، مطالعه کنید؛ البته به شرطی که اهل مطالعه گروهی باشید و صحبت با دوستان هم بر حواس پرتی شما دامن نزند.
با قصد و نیت قبلی اقدام به یادگیری کنید:
همه آزمایش ها نشان می دهد که یادگیری ارادی، مؤثرتر از یادگیری اتفاقی است. منظور از یادگیری اتفاقی، این است که شما بدون انگیزه و بدون نیت قبلی چیزی را یاد بگیرید؛ پس باید با انگیزه قوی و نیت یادگیری مطالعه کنید یا در کلاس درس حاضر شوید.
سعی کنید از آنچه که می خوانید، یک تصویر ذهنی برای خود بسازید.
بین آموخته های خود ارتباط برقرار کنید. :
هرگاه چیز تازه ای را مطالعه می کنید سعی کنید با آموخته های پیشین خود آن ها را ارتباط دهید. با انجام این کار، شما اطلاعات تازه را دسته بندی خواهید کرد که به سادگی می توانید آنها را بازیابی کنید.
مطالب را با فاصله زمانی یاد بگیرید تا از پراکندگی وقت شما در اثر خستگی جلوگیری شود.:
یادگیری با فاصله زمانی، بهتر از یادگیری بدون فاصله زمانی است.
ذهن خود را از مطالب غیر ضروری انباشته نکنید.
هنگام مطالعه یک فصل یا یک کتاب، اول به کل آن نظر بیندازید و سپس به مطالعه جزئیات و عنوان ها بپردازید؛ نه آنکه از همان آغاز فصل، پاراگراف به پاراگراف و بدون یک نگاه کلی به تمام فصل یا کتاب، مطالعه را شروع کنید.
پس از مطالعه هر فصل، خلاصه فصل را به دقت بخوانید:
عنوان های درشت آن را از نظر بگذرانید و آنها را روی یک صفحه کاغذ بنویسید.
به مقدار کافی بخوابید:
زیرا در هنگام خواب است که اطلاعات جدید پردازش می شوند.
مطالب را سازمان دهی کنید:
با سازمان دهی مطالب می توان به راحتی آنها را یاد گرفت، حفظ کرد و سپس به یاد آورد. برای یادگیری و حفظ موضوع و مطلبی که دارای زیر مجموعه های متعدد است، آن را در یک سلسله مراتب منطقی قرار دهید و از کل به جزء و از بالا به پایین به زیرشاخه های جزئی تر تقسیم کرده و به خاطر بسپارید.
مشاوره تحصیلی گام 124
دکتر محمد موسوی
جهت مشاوره تحصیلی تماس بگیرید:
09375236886
