یادداشت‌برداری صحیح
یادداشت برداری:
یادداشت هایی که هنگام شنیدن درس یا مطالعه کتاب های درسی تهیه می کنید، می تواند به عنوان یک راهنما برای شما در امر مطالعه و یادگیری باشد. قسمت بیشتر و مهم درس خواندن باید از روی یادداشت هایی انجام شود که هم در کلاس و هم از کتاب های درسی برداشته اید. تجربه ها نشان می دهند که یادداشت برداری صحیح نقش بسیار موثرتری از خواندن مطالب دارند، همچنین یادداشت برداری صحیح، در به خاطر سپردن و به خاطر آوردن مطالب نیز نقش اساسی دارد. کار یادداشت برداری، نوعی نزد خود تکرار کردن موضوع مورد مطالعه است که هم باعث تقویت تمرکز و هم باعث به خاطر سپردن مطالب درسی می شود.
در هنگام یادداشت برداری، نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
1) حتما یادداشت بردارید؛ چرا که بهترین شنوندگان و خوانندگان نیز این توانایی را ندارند که هر آنچه را که شنیده یا خوانده اند، بعداز مدتی به یاد بیاورند. 2) نکات اصلی که خوانده یا شنیده اید را با زبان و کلمات ویژه خود بنویسید و لزومی به نوشتن همه مطالب نیست بلکه یادداشت کردن نکات کلیدی کافی است. 3) یادداشت های شما نباید عینا تکرار همان مطالبی باشد که گفته شده بلکه مطالب باید به صورت چکیده باشند؛ در واقع یادداشت ها باید به صورت کلمات کلیدی باشند. کلمه کلیدی، کلمه ای است که با خواندن آن، مفهوم و معنی متن در ذهن تداعی می شود
کلمه کلیدی صرفا یک اصطلاح است و ممکن است همیشه به صورت یک کلمه نباشد و گاهی ممکن است که بیشتر از یک کلمه باشد. کلمات کلیدی، مثل یک زنجیر به هم متصل هستند و باید باعث یادآوری کلمه بعد و در نهایت کل متن شوند. در شیوه نوین مطالعه، شما ابتدا باید متن را با سرعت زیاد بخوانید، سپس مفهوم آن را درک کنید و آنچه که از متن استنباط شده است را به صورت نکات کلیدی در دفتر مخصوص خود یادداشت کنید. این روش، کاملا فعال خواهد بود و مهم ترین مزیت آن این است که برای نوشتن نکات مهم به صورت کلیدی، نیاز به فهمیدن مطلب داشته و از طرف دیگر برای فهمیدن مطلب، نیاز به تمرکز و حواس بالایی دارید که خود مهم ترین عامل در یادگیری است. 4) در یادداشت برداری در کلاس، سعی کنید تمام اطلاعات مهم را که روی تخته نوشته شده است و یا بازگو می شود به عنوان نکات کلیدی یادداشت کنید. 5) برای داشتن یک یادداشت خوب، ابتدا کلیات را یادداشت کرده و سپس جز هایی که لازم است را به آن بیفزاید. در هر مطلب نکات اصلی، در یکی دو جمله اول پاراگراف می آیند؛ به همین دلیل، عبارت هایی که کلماتی مانند «نخست»، «مهم ترین عامل»، «بیشترین تأثیر» و ... را دارند، باید در هنگام یادداشت برداری مد نظر قرار گیرند؛ سپس، باید جزئیات کمکی بیشتر و مثال ها و مورد ها که در متن اصلی بیان می شوند، پیدا کنید. این جزئیات غالبا مواردی مانند اسامی و تاریخ ها هستند. 6) در هنگام یادداشت برداری، خلاصه نویسی خاصی را از خود ابداع کنید. برای انجام دادن این کار از رسم الخط های گوناگون استفاده کنید و حتی می توان کلمات را بزرگتر و بعضی کلمات را با رنگ های دیگر یادداشت کرد. در واقع بیان دوباره از نکات اصلی به زبان خود شماست. خلاصه شامل موضوع اصلی، نکات اصلی و ارتباط منطقی بین آنهاست. موضوع اصلی در یک منبع، مانند تنة درختی است که هر قسمت آن در نهایت به تنه بستگی دارد. نکات اصلی، خطوط و اندیشه های اصلی و مهم در یک کتاب هستند که در مجموع موضوع اصلی را می سازند این نکات از موضوع کلی کمتر است و صراحت بیشتری دارند. موارد جزئی، اطلاعات ریزتری هستند که به صورت مثال ها، عکس و اطلاعات واقعی مطرح می گردند. مجموعه موارد جزئی، فهمیدن درس و شناخت نکات اصلی را
آسان تر می سازد. یک روش ابداعی و خلاقانه برای یادداشت برداری، استفاده از علائم ریاضی یا شکل های هندسی خاص می باشد که یادداشت برداری را سریع تر می کند.
7) قبل از رفتن به کلاس، خود را برای یادداشت برداری آماده کنید. منظور از آمادگی، به همراه داشتن وسایل مورد نیاز برای یادداشت برداری نیست بلکه منظور این است که قبل از تدریس شما یک پیش خوانی روی موضوعی که قرار است تدریس شود داشته باشید که این کار باعث بهتر فهمیدن درس می شود. از قبل خواندن درس ها سبب می شود که بتوانید نکته های اصلی گفته های سخنران را حدس بزنید و یادداشت های مفیدتر و پر معنی تری داشته باشید. 8) هرگز عجولانه یادداشت برداری نکنید که بعدا برای مطالعه دچار مشکل شوید و خودتان هم نتوانید آن را بخوانید. اگر سعی کنید فقط نکته های مهم را یادداشت کنید، کمتر دچار این مشکل می شوید. 9) در کنار یادداشت هایتان، حاشیة ای (به اندازه چهار یا پنج سانتی متر) به صورت نانوشته باقی بگذارید تا همیشه امکان افزودن یا اصلاح کردن یادداشت ها را، در همان صفحة مربوط، داشته باشید. 10) اگر در فن یادداشت برداری، مهارت کافی پیدا نکرده اید، شاید لازم باشد که روزانه در یادداشت خود تجدید نظر کنید. تجدید نظر، هم برای خلاصه کردن و حذف نکته های نامربوط است و هم برای افزودن نکات مهم که در یادداشت ها از قلم افتاده اند. 11) یادداشت هایی که از منابع مختلف (کتاب، درس معلم، کمک درسی و ...) درباره اهمیت موضوع تهیه شده است، باید در کنار هم قرار گیرند تا در هنگام مرور، هیچ یک از نکته های مربوط به آن موضوع از نظر دور نیفتد، و در نتیجه، معنای کامل تر و بــیشــتری از آن موضوع ادراک شود. به همین منظور، استفاده از کاغذهای کلاسور، که برگ های آن از هم جدا می شود، به شما کمک می کند که همة یادداشت های مربوط به یک موضوع خاص را در کنار هم قرار دهید. 12) در یادداشت های خود، از علائم نگارشی مربوط و همچنین مداد رنگی و اندازه های مختلف برای نوشتن عناوین و تیترها استفاده کنید؛ هر قدر یادداشت های شما چشم گیرتر باشند، به همان نسبت از مطالعه و یادگیری شان لذت بیشتری خواهید برد و به خاطر آوردن اطلاعات درج شده در آنها برای شما ساده تر خواهد بود. 13) در هنگام یادداشت برداری، تا آنجا که می توانید، ارتباط میان مباحث اصلی و فرعی را مد نظر خود قرار دهید؛ زیرا این امر در یادآوری مطالب یادداشت شده، می تواند بسیار مؤثر باشد. در حین این عمل، مراجعه مکرر شما به متن برای نوشتن کلمات و عبارات اساسی یادداشت برداری را برای شما مثل یک تفریح می کند، و از سوی دیگر، باعث می شود که درس خواندن با علاقه و لذت باشد و درک مطالب برای شما بالا برود. هر متنی شامل مجموعه ای از جملات اصلی و فرعی است. جملات فرعی، در ارتباط با جملات اصلی و در واقع زیر مجموعه جملات اصلی هستند و باید هنگام یادداشت برداری، به آنها توجه داشت. یادداشت برداری زمانی صحیح است که دقیقا پیوند بین کلمات اصلی و فرعی را رعایت نمایید. هر چقدر نکات اصلی و فرعی را در ارتباط باهم درآورید، بهتر درحافظه ثبت می گردند و یادآوری آنها راحت تر صورت می گیرد.14) بعدا در یک تحقیق، ثابت شد یادگیری مطالبی که شاگردان به صورت صحیح در دفترچه یادداشت خود می نویسند، بیشتر از مطالبی است که آنها را یادداشت
نمی کنند. 15) همزمان با خواندن یادداشت برداری نکنید؛ زیرا این امر، وقت گیر است و باعث تنبلی ذهن می شود و ممکن است که یادداشت ها زیاد و حجیم شوند. خواندن و نوشتن، دو عمل جداگانه هستند و هر کدام نیازمند فرایندهای مغزی و فیزیکی مجزایی هستند. به همین دلیل انجام هم زمان خواندن و یادداشت برداشتن، یک اختلال در عمل هر دو فرایند ایجاد می کند؛ بنابراین، نباید هنگام خواندن، یادداشت برداشت و این کار را باید به بعد از خواندن یک مطلب خاص موکول کرد؛ برای این منظور، بعد از خواندن مطلب مربوط به یک قسمت، شروع به دسته بندی کلمات کلیدی اصلی و فرعی آن قسمت کنید و آن را به صورت شبکه درآورید. هر چه وقت بیشتری برای این کار صرف کنید، مطالب را بهتر درک نموده و آن را به مدت طولانی تری در حافظه تان ثبت خواهید کرد.
16) تا آنجا که امکان دارد، صفحات کاغذ را زیبا سازی کنید؛ به عنوان مثال، سعی کنید صفحات کاغذ را خط کشی نمایید؛ حتی می توان برای نوشتن از رنگ های متعدد استفاده کرد. اگر از کاغذ کلاسور برای یادداشت کردن استفاده می کنید، می توانید در بالای صفحه شماره گذاری کنید. عنوان درس و هر بخش را نیز به طور مشخص قید نمایید تا صفحات آن با دیگر دروس و فصول هر درس مخلوط نشود.
در مجموع، رعایت این نکات، می تواند رغبت و انگیزه ای بیشتر در شما برای مطالعه و یادگیری ایجادکند.
مشاوره تحصیلی گام 124
دکتر محمد موسوی
