رشته علوم تغذیه به بررسی موضوعات مربوط به غذا و تغذیه، رژیم درمانی، ارزش مواد غذایی مختلف، عادت‌های غذایی و رابطه تغذیه با سلامت انسان و بیماری‌های مختلف می‌پردازد و نقش بسزایی در پیشگیری و کنترل بیماری‌ها دارد. به‌بیان‌دیگر علم تغذیه با آگاهی از تأثیر مواد غذایی در سلامت انسان و اصلاح عادات نادرست تغذیه‌ای افراد به بهبود سطح سلامت جامعه کمک می‌کند. برای مثال، یک کارشناس تغذیه باید آگاهی کافی از بایدها و نبایدهای غذایی داشته باشد و بتواند رژیم غذایی مناسبی برای فردی که دارای اضافه وزن است و یا مادری که در دوره­ی بارداری قرار دارد تنظیم کند و توصیه‌های تغذیه‌ای مناسب هر فرد را با توجه به شرایطش به او ارائه دهد.

 

دو شاخه اصلی رشته علوم تغذیه عبارت‌اند از:

1ـ تغذیه گروه‌های مختلف جامعه: مانند سالمندان‌، معلولین‌ و کودکان‌ و نوجوانان‌، ورزشکاران و ...

2ـ تغذیه بالینی بیماران: شامل‌ مشاوره‌ غذایی‌ برای بیماران‌ بستری‌ و مراجعین.

 

دروس دانشگاهی علوم تغذیه

تعداد واحدهای رشته علوم تغذیه در مقطع کارشناسی 130 واحد است که شامل 22 واحد دروس عمومی، 25 واحد دروس پایه، 37 واحد دروس اصلی، 28 واحد دروس اختصاصی و 18 واحد کارآموزی می‌باشد. دروس مقطع کارشناسی در زیر به تفکیک مشخص شده است:

 

1- دروس عمومی

دو درس از دروس مبانی نظری اسلام، یک درس از دروس اخلاق اسلامی، یک درس از دروس انقلاب اسلامی، یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی، یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی عمومی، تربیت بدنی­1، تربیت بدنی 2، دانش خانواده.

 

2- دروس پایه

روش‏‌های مطالعه و یادگیری، بیوشیمی مقدماتی، فیزیولوژی تغذیه، آناتومی، آمار حیاتی، مبانی روانشناسی، جامعه‌شناسی پزشکی، اپیدمیولوژی بیماری‏‌ها، بهداشت عمومی، میکروب‌شناسی عمومی، انگل‏‌شناسی.

 

3- دروس اصلی

بیوشیمی متابولیسم، بهداشت و مسمومیت‏‌های غذایی، میکروب‏‌شناسی مواد غذایی، اصول و روش‏‌های نگهداری مواد غذایی، شیمی تجزیه مواد غذایی، اثر فرآیند بر ارزش غذا، تغذیه اساسی 1، تغذیه اساسی­2 فیزیولوژی تغذیه، زبان تخصصی، اصول تنظیم برنامه‌‏های غذایی، اصول ایمونولوژی، داروشناسی، مدیریت خدمات غذایی، کاربرد رایانه در علوم تغذیه، اکولوژی غذا و تغذیه،  پاتوفیزیولوژی.

 

4- دروس تخصصی

تغذیه در دوره‏‌های زندگی، تغذیه گروه‏‌ها و شرایط ویژه، خدمات تغذیه‏‌ای در نظام مراقبت‏‌های بهداشتی، اصول برنامه‌ریزی و مدیریت برنامه‏‌های تغذیه‌‏ای، ارزیابی وضع تغذیه، اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی، اصول آموزش و مشاوره، تغذیه بیماری‏‌های ناشی از سوءتغذیه،  رژیم درمانی­1، رژیم درمانی 2­، روش تحقیق در علوم بهداشتی، سمینار تغذیه، پروژه.

 

5- دروس کارآموزی

بخش صنایع غذایی، کارآموزی تغذیه در PHC و سایر مراکز جامعه (مراکز روستایی، مراکز شهری، مراکز شهرستانی و سایر مراکز جامعه) و کارآموزی تغذیه در بیمارستان (مدیریت بخش غذایی بیمارستان، آزمایشگاه تشخیص طبی، بخش، بیماری‌های کودکان، مشاوره بیماران سرپایی، بخش گوارش – کبد و پانکراس، بخش قلب و عروق و CCU، بخش دیابت و غدد درون‌ریز، بخش جراحی و ICU، بخش کلیه).

 

دانشگاه‌هایی که در رشته علوم تغذیه پذیرش دانشجو دارند عبارت اند از:

علوم پزشکی اصفهان، بوشهر، تبریز، جندی‌شاپور اهواز، زابل، شهید بهشتی تهران، شیراز، کاشان، کرمان، لرستان، یاسوج، زاهدان، شوشتر، بقیة‌الله، سمنان، گلستان، بجنورد، زنجان، لارستان، مراغه.

 

توانایی‌های لازم در این رشته

1- دانش کافی در علم تغذیه و دژیم درمانی و به‌روزرسانی مداوم آن: ازآنجاکه علم تغذیه به سرعت در حال پیشرفت و تغییر است و به‌طور پیوسته اثرات ناشناخته غذاهای مختلف بر سلامتی انسان بیش از پیش بر همگان آشکار می‌شود لازم است متخصص تغذیه علاوه بر آشنایی کافی به اصول علم تغذیه و رژیم نویسی، با مطالعه مقالات جدید همواره اطلاعات خود را به‌روز نگه دارد.

2- توانایی ارتباطی مناسب: متخصص تغذیه باید بتواند به خوبی با مراجعین ارتباط برقرار کند و انگیزه لازم را برای تغییر عادت‌های غذایی در افراد ایجاد کند.

3- صبر و شکیبایی: باید بتواند مباحث مختلف را با حوصله کافی و به شکلی مؤثر به افراد آموزش دهد.

4- آشنایی با روانشناسی افراد: تا بتواند با هر فردی متناسب با شرایط و وضعیت روحی او برخورد کند.

 

متخصصین تغذیه با چه کسانی سروکار دارند؟

یک متخصص تغذیه با همه‌ی گروه‌های جامعه ممکن است سروکار داشته باشد؛ زن، مرد، بچه، جوان، بزرگ‌سال، چاق، لاغر، مادران باردار، ورزشکاران، بیمارهای مختلف و ...؛ و به همه افراد با توجه به وضعیت آن‌ها برنامه غذایی می‌دهند.

 

ادامه تحصیل در رشته علوم تغذیه

افرادی که در رشته کارشناسی علوم تغذیه فارغ‌التحصیل می‌شوند هم می‌توانند در مقاطع ارشد و حتی دکترای رشته خودشان ادامه تحصیل دهند و هم می‌توانند در رشته‌های دیگر که مجاز هستند شرکت کنند.

تعداد واحدهای درسی در مقطع کارشناسی ارشد شامل 32 واحد است که 20 واحد آن تخصصی اجباری و شش واحد آن تخصصی اختیاری و 6 واحد پایان‌نامه می‌باشد.

 

بازار کار

افرادی که در رشته علوم تغذیه تحصیل می‌کنند هم می‌توانند در بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی و بهداشتی یا سازمان‌های دولتی دیگر جذب شوند و هم می‌توانند جذب کلینیک‌های پزشکی شوند و یا در شرکت‌ها و کارخانه‌های صنایع غذایی استخدام شوند. همچنین آن‌ها می‌توانند مجوز تأسیس دفتر مشاوره تغذیه بگیرند و به صورت مستقل کار کنند. فارغ‌التحصیلانی که قصد دارند بعد از گرفتن مدرک تحصیلی خود دفتر مشاوره غذایی تأسیس کنند باید حداقل 3 سال سابقه کار در بیمارستان‌ها داشته باشند.

افرادی هم که مدرک دکتری بگیرند می‌توانند جذب هیئت‌علمی دانشگاه‌ها شوند.

 

درآمد

اگر متخصصین تغذیه در بخش‌های دولتی استخدام شوند طبق قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت خواهند کرد، اگر در بخش‌های خصوصی جذب شوند بسته به اینکه میزان تحصیلات، سابقه کار و کیفیت کار آن‌ها چگونه باشد میزان حقوق دریافتی آنها متفاوت خواهد بود و اگر به دفتر مشاوره تأسیس کنند بسته به اینکه تعداد مراجعه‌کنندگان چقدر باشد درآمد متفاوتی خواهند داشت.